Jak pokochać centra handlowe

Dużo już nachwalono debiut literacki Fiedorczuk, za który, przypomnę, pisarka dostała Paszport Polityki. Nie będę więc super odkrywcza w swoich zachwytach, ale jednak choć trochę zachwycić się muszę. Przede wszystkim dlatego, że to książka budząca emocje, a to w literaturze ogromnie cenię.

Jest kilka takich obrazów, którymi „Jak pokochać centra handlowe” pochłonęły mnie absolutnie bez reszty. Na przykład obraz kłótni „niekłótni” między małżonkami. Kłótni niby hipotetycznej. Wyzwisk, których niby nikt głośno nie wypowiada. Przemocy, do której w rzeczywistości wcale przecież nie dochodzi. Wszystko jakby tylko w głowie. Złe rzeczy w dobrych domach się przecież nie dzieją. A jednak. Fiedorczuk pokazuje, że w dobrych domach, u dobrych ludzi i u dobrych matek różne sytuacje mogą mieć miejsce. Może być na przykład tak, że matka po pięciu godzinach płaczu swojego dziecka pomyśli, że miałaby ochotę wyrzucić je przez okno. Może tak być. I to wcale nie znaczy, że jest to zła matka. Choć zwykle tak właśnie zostałaby oceniona. Dlatego matki nie dzielą się swoimi myślami. Czasem ich myśli zawstydzają nawet je same. Odcinają się więc od ludzi. Zaszywają w centrach handlowych. Są same. Wyobcowane. Nawet jeśli wśród tłumu i obok innych mam, tak jak one pochylonych nad kubkiem kawy.

Wbrew pozorom macierzyństwo wcale nie jest najważniejszym tematem tej książki. Jest jedynie środkiem do opowiedzenia o izolacji.

Fiedorczuk mocno portretuje w swojej książce hejt, jaki ma miejsce w internecie. Choć opowiada o  nienawiści z jaką jedne matki wyżywają się na innych, tak naprawdę portretuje pewien mechanizm. Pokazuje jak ukryci pod pseudonimami ludzie, zezłoszczeni na własne niedoskonałości i własne problemy, wyżywają się na innych, którzy o bardzo podobnych problemach mają odwagę powiedzieć głośno. Którzy śmieli na jakimś forum internetowym zgłosić się po poradę. Zamiast porady otrzymują nokaut. O pewnych rzeczach nie mówi się przecież głośno. Bohaterka odbiera kolejną lekcję z izolacji. Niemal przestaje mówić. I czasem udaje jej się nawet zapomnieć brzmienie własnego głosu.

Najbardziej przejmujące są dla mnie te fragmenty książki, w których Fiedorczuk pokazuje kobietę tracącą kontrolę nad własnym ciałem, nastrojami i w pewnym sensie nad całym życiem. Która czuje, że traci siebie, że jej ciało przestaje już należeć do niej, że jakoś się w tym wszystkim gubi. Generalnie, im mocniej Fiedorczuk dotyka kwestii depresji, tym mocniej ta książka na mnie działa. Im jednak dalej narratorka posuwa się w swoich retrospekcjach, tym dalej ja odsuwam się od historii, którą próbuje mi opowiedzieć.

Historie z dzieciństwa, obrazki z podróży samochodem z rodzicami, siła dziewczyńskości, czy kwestie związane z pierwszymi miłościami, czytało się naprawdę dobrze. Nie pozostawiły mnie jednak pod takim wrażeniem jak reszta. Choć rozumiem ich miejsce. Ważny dla całości książki jest bowiem motyw transformacji. Czy jest to zmiana z czasów dziewczęcości, bo koleżanki się zakochują i oddalają, czy też dorosłości, np. zmiany stanu rodzinnego.

Natialia Fiedorczuk, „Jak pokochać centra handlowe”, Wielka Litera, Warszawa 2016